اگر به آشیانه پرندگان و حیوانات توجه کنید، تفاوت چندانی در روش ساخت آن ایجاد نشده است. اما انسان در دوره های مختلفی تاریخی ، با توجه به امکانات و نیاز ها و نیز با تاثر از عقاید و فرهنگ هر زمان ، از سبک معماری منحصر به فردی در ساخت خانه ها بهره برده است.
در ادامه این به بررسی ۱۳ سبک معماری جهان می پردازیم که اهمیت تاریخی بالایی دارند؛ سبک هایی که هر یک ، بیانگر وضعیت فرهنگی و اجتماعی زمانه‌ی خود است. با ما همراه باشید.
-
معماری سبک باروک
باروک در اصطلاح در اصل به مرواریدی گفته می شود که صیغل نیافته است. در معماری باروک شاهد زیاده روی در به کارگیری عناصر تزئینی و همچنین عدم تطابق و هماهنگی در برخی جنبه ها هستیم.
معماری باروک در اوایل قرن ۱۷ در کشور ایتالیا ظاهر شد و به تدریج در سراسر اروپا گسترش یافت. این نوع معماری در ابتدا توسط کلیسای کاتولیک ، به عنوان ابزاری برای مبارزه با اصلاحات و کلیسای پروتستان معرفی شد. همچنین معماری باروک را سبک کاتولیک نیز می نامند؛ چرا که این سبک عنصری برای نشان دادن شکوه کلیسای کاتولیک روم محسوب می‌شد.
سبک باروک در کلیساها و کاخ های ایتالیا ، اسپانیا ، پرتغال ، فرانسه و اتریش مورد استفاده قرار گرفته است. این سبک معماری بین سال های ۱۶۲۵ تا ۱۶۷۵ به اوج خود رسید.
-
سبک معماری ویکتورین
معماری ویکتورین با تزئینات و ظریف کاری های بسیار در نمای بیرونی و داخلی ساختمان شناخته می شود. طراحی در سبک ویکتورین گاهی منحصر به فرد است و گاهی از یک الگوی منظم و تکراری تبعیت می کند. این نامگذاری نشان دهنده رسم بریتانیا و فرانسه در نامگذاری سبک های معماری به نام پادشاهانی است که در مسند قدرت هستند.
بناهایی که با معماری سبک ویکتورین ساخته می شوند دارای ویژگی های مشترکی هستند که به شما در تشخیص بناهای ساخته شده به سبک ویکتوریایی کمک می کند. این ویژگی ها عبارت اند از :
- سقف هایی با شیب تند
- آجر ساده یا رنگ آمیزی شده
- شیروانی های تزئین شده
- برج های هشت ضلعی یا گرد برای جلب چشم به سمت بالا
- باغچه های کوچک در اطراف ساختمان
- عدم تقارن
-
سبک معماری رومانسک
معماری رومانسک یک سبک معماری اروپایی است که ریشه در دوران قرون وسطی دارد. برای تاریخ آغاز سبک رومانسک ، اتفاق نظر وجود ندارد و گمانه زنی های مختلفی از قرن ۶ تا ۱۱ میلادی برای آغاز این سبک به ثبت رسیده است. این سبک تا روی کار آمدن سبک گوتیک در قرن ۱۲ ، در اروپا پیشتاز بوده است.
نمونه هایی از معماری رومانسک را می توان در سرتاسر قاره اروپا یافت که آن را به اولین سبک معماری اروپایی از زمان معماری روم شاهنشاهی تبدیل کرده است. همچنین از سبک رومانسک در انگلیس ، به عنوان معماری نورمن نیز یاد می شود.
به طور کلی ویژگی های معماری رمانسک را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- دیوارهای ضخیم
- ستون های مقاوم
- طاق های رومی
- برج های بزرگ
ساختمان های سبک رومانسک دارای اشکال کاملاً مشخص ، غالباً با الگو و نقشه ای بسیار منظم ، متقارن و ساده است.
معماری رمانسک را می توان به طور کلی به دو دوره‌ی رمانسک اولیه و سبک رمانسک تقسیم کرد؛ تفاوت رمانسک اولیه با سبک های رمانسک بعد از آن در میزان مهارتی است که در ساخت بناها به کار گرفته می‌شد. در رمانسک اولیه از پنجره های کوچک تر، دیوارهای آجری و طاق های ساده استفاده می کردند؛ در حالی که در سبک رمانسک استفاده از طاق ضربی و سنگ های صیقل داده شده رواج داشت.
-
سبک معماری اسلامی
یکی از مشهورترین سبک هامعماری در جهان سبک معماری اسلامی است. این رویکرد متمایز از قرن ۷ تا به امروز، به دلیل رنگ های درخشان ، الگوهای غنی و نیز ساختار های متقارن مشهور است.
معماری اسلامی عمدتا در دو نوع مکان یافت می شود:
- کشورهای دارای اکثریت مسلمان ؛ مانند کشورهای عربی از جمله الجزایر ، مصر و عراق
- سرزمین هایی که در قرون وسطی توسط مسلمانان فتح شده اند ؛ مانند برخی از مناطق اروپایی ، از جمله بخش هایی از اسپانیا و …
بعضی از ویژگی ها و عناصر معماری سبک اسلامی برای برطرف کردن نیاز مسلمانان طراحی شده است. به عنوان مثال ، مناره و گلدسته برای کمک به موذن در شنیدن صدای او در سراسر یک منطقه خاص طراحی شده است.
-
سبک معماری بیزانس
معماری بیزانس ، سبک معماری مختص به امپراتوری بیزانس یا امپراتوری روم شرقی است ؛ این سبک به عنوان یک وجود هنری و فرهنگی متمایز به مرکزیت قسطنطنیه (استانبول امروزی) تکامل یافت.
سبک بیزانس تقریبا از سال ۳۳۰ میلادی آغاز شده است. همچنین از زمان کنستانتین بزرگ تا زمان سقوط امپراتوری بیزانس در سال ۱۴۵۳ ، سبک بیزانس به طرز چشمگیری بر معماری قرون وسطی در سراسر اروپا و خاور نزدیک تأثیر گذاشت و به اولین تولیدکننده سنت های معماری دوره رنسانس و عثمانی تبدیل شد.
معماری اولیه بیزانس از نظر سبک و ساختار از معماری روم قابل تشخیص نیست. اما کلیسا های بنا شده به سبک بیزانس دارای گنبدهای عجیب و مرتفع ، موزاییک کاری های شگفت انگیز و فضای باز وسیع است. طاق گرد ، موزاییک های طلایی ، فضای داخلی طراحی شده با سنگ مرمر و نقاشی های دیواری از دیگر عناصر معماری بیزانس هستند.
-
سبک معماری باهاوس
باهاوس کلمه ای آلمانی به معنای خانه و ساختمان است. این سبک معماری منحصر به فرد امروزه به یکی از گسترده ترین سبک های معماری در مناطق استوایی تبدیل شده است .اوایل قرن نوزدهم ، این سبک شروع به کمال و پیشرفت کرد.
هدف در سبک معماری باهاوس ترکیب هنر و صنعت است؛ از این رو ، در ساختمان هایی با سبک باهاوس خبری از کنده کاری ها، قوس ها و پنجره های آرک دار نیست.
معمولا در ساختمان های باهاوس از رنگ های سفید ، خاکستری ، سیاه و یا بژ استفاده می شود. این ساختمان ها ترکیب اشکال متقارن و انتزاعی هستند که عملا می توان گفت هیچ عنصر تزئینی در آن ها به کار نرفته است. اما در طراحی های مینیمالیستی ، این سبک همچنان جذابیت بصری خودش را دارد.
ساختمان Seagram در نیویورک یکی از بهترین نمونه های باهاوس است که در ساخت آن از ۱۵۰۰ تن برنز بهره گرفته‌اند. در واقع این سازه ، اولین سازه بلند است که در آن از سیستم خرپایی عمودی استفاده شده است. همچنین خانه Gropius در ماساچوست و خانه Farnsworth در شیکاگو از دیگر نمونه های سبک باهاوس هستند.
-
سبک معماری نئوکلاسیک
معماری نئوکلاسیک ، معماری تولید شده توسط جنبش نئوکلاسیک است که از اواسط قرن هجدهم در ایتالیا و فرانسه آغاز شد و سپس به یکی از سبک های معماری برجسته و نمادین در جهان غرب تبدیل شد. نئوکلاسیسیسم یک جنبش بین المللی بود. در این دوره معماران با پیروی از این جنبش ، در برابر زیاده خواهی و تزئینات گسترده ای که در معماری باروک به کار رفته بود، واکنش نشان دادند.
این سبک از معماری به جای تزئینات و مجسمه سازی های مفصل در فضای داخلی و خارجی ، بر کیفیت بنا تأکید داشت. برای مثال در سبک معماری نئوکلاسیک دیوار ها بسیار اهمیت دارند. کلیسای جامع سنت ایزاک در سن پترزبورگ روسیه ، نمونه ای از معماری نئوکلاسیک است که توسط آگوست دو مونتفراند ساخته شد.
نئوکلاسیسیسم همچنین بر برنامه ریزی شهری تأثیر عمیقی داشت. بسیاری از الگوهای برنامه ریزی شهری که به سبک نئوکلاسیک بودند، به اولین شهرهای برنامه ریزی شده مدرن در قرن هجدهم تبدیل شدند. نمونه های استثنایی شهر سازی به این سبک واشنگتن دی سی ، سن پترزبورگ ، بوینس آیرس ، هاوانا و بارسلونا هستند.
-
سبک معماری رنسانس
معماری رنسانس معماری اروپایی در اوایل قرن ۱۴ تا اوایل قرن ۱۶ در مناطق مختلف است که احیای آگاهانه و توسعه عناصر خاصی از اندیشه و فرهنگ مادی یونان و روم باستان را نشان می دهد.
سبک رنسانس برای اولین بار در فلورانس مورد توجه قرار گرفته و به سرعت در سایر شهرهای ایتالیا گسترش یافت. این سبک در دوره های تاریخی متفاوت و با درجات مختلف به اسپانیا ، فرانسه ، آلمان ، انگلیس ، روسیه و سایر مناطق اروپا رسید. از نظر سبک ، معماری رنسانس از معماری گوتیک پیروی می کند و معماری باروک جانشین آن می شود.
بسیاری از ویژگی های بارز معماری کلاسیک رومی توسط معماران دوره رنسانس نیز پذیرفته و به کار گرفته شد. این ویژگی ها عبارتند از:
- نقشه و طرح اولیه
- حکاکی
- گنبد
- سقف
- در و پنجره
- جزئیات تزیینی
- فضای بیرونی و حیاط
با این حال ، فرم ها و اهداف ساختمان ها به مرور تغییر کرده اند.
معماری رنسانس را می توان به سه مرحله :
- رنسانس آغازین
رونلسکی و آلبرتی از معماران پشتاز در دوره آغازین بوده اند.
- رنسانس پیشرفته
سبک رنسانس اوج تقارن و هارمونی کلاسیک خود را در حدود سال های ۱۵۰۰ تا ۱۵۲۵ به خود دید. به این دوره رنسانس پیشرفته گفته می شود. از معروف ترین معماران این دوره برامانته را می توان نام برد.
- رنسانس پسین
میکل آنژ از معماران معروف مرحله ی بعدی، یعنی رنسانس پسین به حساب می آید.
-
سبک معماری گوتیک
معماری گوتیک (یا معماری نوک تیز ) سبکی از معماری است که از اواخر قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم میلادی (قرون وسطی) در اروپا رواج داشت. البته این سبک در برخی مناطق تا قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی نیز باقی ماند.
این معماری ، از معماری رومانسک تکامل یافت و معماری رنسانس جایگزین آن شد. منشأ آن شهر های شمال فرانسه بود.
می توان ۳ مرحله برای سیر تکاملی سبک گوتیک در نظر گرفت که با نام گوتیک آغازین ، پیشرفته و پسین شناخته می شوند.
نام معماری سبک گوتیک را نویسندگان ایتالیایی از روی نام قبایل وحشی گوت ها اقتباس کردند که امپراطوری روم و فرهنگ کلاسیک آن را در قرن پنجم نابود کردند (البته این سبک هیچ ارتباطی با این قوم ندارد ) . به همین خاطر در ابتدا لفظ گوتیک توهین و تحقیر تلقی می‌شد؛ زیرا این سبک تقارن هندسی سبک های گذشته را نداشت. اما از قرن ۱۹ به بعد دیدگاه ها به این سبک تغییر کرد و این بار لفظ گوتیک معنای مثبت گرفت و این سبک معماری به عنوان یکی از معروف ترین سبک های معماری جهان شناخته شد.
طاق نوک تیز ، پشت بند معلق (شمشیری) و قوس جناغی (دنده دار) از ویژگی های شاخص سبک گوتیک به شمار می روند. معماران به کمک این المان ها می توانستند ساختمان های بلندتر و محکم تری را بنا کنند.
-
سبک معماری تودور
سبک معماری تودور آخرین پیشرفت معماری قرون وسطایی در انگلستان و ولز است. سال های ۱۴۸۵ تا ۱۶۰۳ دوران اوج این معماری در غرب بوده است. این سبک از معماری ، سبک گوتیک را دنبال کرد و به تدریج به اوج زیبایی و کمال رسید. پس از آن نیز به سرعت در قاره امریکا توسعه یافت و بسیاری را شیفته خود کرد. عناصری مانند:
- سقف شیروانی شیب دار
- تزیئنات چوبی
- استفاده متفاوت از مصالح ساختمانی
- پنجره های بزرگ و گروهی
- توجه به جزئیات در ورودی درب ورودی
- دود کش های زیبا
از ویژگی های خاص سبک تودور است.
-
سبک معماری مدرن
معماری مدرن یا معماری مدرنیستی نوعی حرکت یا سبک معماری مبتنی بر فناوری های نوین و ابتکار و ساخت و ساز ، به ویژه استفاده از شیشه ، فولاد و بتن است.
معماری مدرن در نیمه اول قرن ۲۰ ظهور کرد و پس از جنگ جهانی دوم تا دهه ۱۹۸۰ جایگاه خودش را در صنعت ساختمان سازی پیدا کرد. این سبک پس از دوره زمانی ذکر شده به تدریج با معماری پست مدرن جایگزین شد.
۳ ویژگی از سبک مدرن را می توان این گونه بیان کرد:
- خطوط ساده و مستقیم فاقد زیور آلات
- استفاده از شیشه های بزرگ برای ورود نور
- تأکید بر فرم و طراحی های مستطیلی
-
سبک معماری پست مدرن
معماری پست مدرن ، سبک یا جنبشی است که در قرن ۲۰ به عنوان واکنشی در برابر ریاضت ، رسمیت و عدم تنوع در معماری مدرن ، ظاهر شد.
ساختمان های سبک معماری پست مدرن دارای فرم های منحنی ، عناصر تزئینی ، المان های نامتقارن و رنگ های روشن بودند که معمولاً از ویژگی سبک های گذشته مانند رنسانس ، گوتیک و بیزانس گرفته شده‌اند. همچنین بخش بندی های فراوان ساختمان ، از جمله ویژگی های خاص سبک پست مدرن است.
-
سبک معماری بروتالیسم
معماری بروتالیسیم که به عنوان وحشیانه نیز نام گذاری می شود، دیگر سبک معماری مهم است که در دهه ۱۹۵۰ در انگلستان ، در میان پروژه های بازسازی دوران پس از جنگ ظهور کرد.
ساختمان های بروتالیسم با به نمایش گذاشتن مصالح ساختمانی شناخته می شوند. در این سبک معمولاً از بتن یا آجر ، اشکال هندسی زاویه دار و یک پالت رنگی ( غالبا یک یا دو رنگ ) بهره می‌گیرند. متریال دیگری مانند فولاد ، چوب و شیشه نیز در ساخت این ساختمان ها استفاده می شود.
بروتالیسم نه تنها یک سبک معماری است، بلکه یک رویکرد فلسفی برای طراحی معماری محسوب می شود؛ تلاشی برای ایجاد ساختمان های ساده ، صادقانه و کاربردی که متناسب با هدف ساکنان و موقعیت آنها باشد.
یک موضوع معمول در طراحی های سبک معماری بروتالیسم ، طراحی بر اساس عملکرد مکان و به نمایش گذاشتن آن است.
به عنوان مثال برای یک مدرسه وجود مخزن آب بسیار حیاتی است. قرار دادن مخزن آب تأسیسات ( که معمولاً به گونه ای طراحی می شود که پنهان باشد ) در یک ساختمان بروتالیسم برجسته و در معرض دید است. در این سبک به جای پنهان کردن مخزن و لوله ها در پشت دیوارها ، آب از طریق لوله ها و مجراهای قابل مشاهده انتقال می یابد.
2 پاسخ
با سلام واحترام
مطالب جذابی که آورده اید مرا به وجد آورد. ضمن بررسی سبک های شاخص معماری در طول تاریخ نتوانستم شاخص های معماری های دوران های مختلف فرهنگ ایرانی-اسلمی را پیدا کنم. در صورتی مطالبی در این خصوص در دست رس دارید مورد استفاده جویندگان می باشذ.
با سپاس از شما
سلام
خوشحالیم که براتون مفید بود